လွင်ႈသိုၵ်းဝ UWSA ၶဝ်ႈဢဝ်ၼႃႈတီႈတၢင်းပွတ်းႁွင်ႇၸႄႈဝဵင်းတၢင်ႉယၢၼ်းၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵူၼ်း မိူင်းၼႂ်း ပိုၼ်ႉတီႈလွမ်ၵူဝ် မိူၼ်ႁႂ်ႈၽႅၼ်ၵၢၼ်သၢင်ႈၽၢႆၼွင်ၾႃ ၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉၶူင်း ဢၼ်ႁၢင်ႈ ႁႅၼ်းမႃးၶၢဝ်းႁိုင် ၼၼ်ႉသိုပ်ႇၵေႃႇသၢင်ႈၵႂႃႇ။
သိုၵ်းဝ UWSA တင်ႈၸႂ်ၶႂၢၵ်ႈဢဝ်ၼႃႈတီႈၶဝ်ႈၼႂ်းတၢင်ႉယၢၼ်းၼႄၵူၼ်းမိူင်းမိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 10/7/2024၊ ဢဝ် တင်းသိုၵ်းၶဝ် 2,000 ပၢႆ ၶီႇၵႃးသိုၵ်းလုၵ်ႉတၢင်းဢွၵ်ႇၶူင်းသေ ၶၢမ်ႈၶဝ်ႈ မႃးဢဝ် ၼႃႈတီႈၸွမ်းဝဵင်း တၢင်ႉ ယၢၼ်းလႄႈၸွမ်းသဵၼ်ႈတၢင်းလူင် တၢင်ႉယၢၼ်း-မိူင်းယႆ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢၼ်ၵူၼ်းမိူင်းယင်းပႆႇၾၢင်ႉ ႁူႉ ႁၼ် မႅၼ်ႈၼၼ်ႉ သိုၵ်းဝ UWSA သမ်ႉပေႃး ႁုပ်ႈယိုတ်းသေ ၵုမ်းၵမ်ဢဝ်ၼႃႈတီႈ တၢင်းႁွင်ႇဝဵင်းတၢင်ႉ ယၢၼ်း ၸဵမ်မိူဝ်ႈ ၶဝ်မႃးလိုပ်ႈၸုမ်း ပျီႇတုၸိတ်ႉ မၢၼ်ႈပၢင်ႇဢွၵ်ႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၽွင်းမိူဝ်ႈႁႃႈလိူၼ်ပူၼ်ႉမႃး ၼၼ်ႉ ယဝ်ႉ။
သိုၵ်းဝ UWSA ၶႂၢၵ်ႈၼႃႈတီႈၶဝ်ႈၼႂ်းပွတ်းႁွင်ႇတၢင်ႉယၢၼ်း ၶဝ်ႈၼႂ်းၼႃႈတီႈၶဝ်ၵုမ်းၵမ်ၶဝ် ၸိူဝ်းပဵၼ်
ၾင်ႇၶူင်းၼႃႈတၢင်းတူၵ်း ဢၼ်တေႃႇၼႃႈၵၼ်တင်း ၵၢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈၽၢႆမၢၼ်ႈတူင်ႈ ႁႅင်းၾႆးၾႃႉ 225 မႄႊၵႃႊဝတ်ႊ ၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉမႃး မႄႈၼမ်ႉဢၼ်လႆႈၶဝ်ႈၸူး မႄႈၼမ်ႉၶူင်း သေယူႇၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၽွင်းငမ်း တူဝ်ၵဝ်ႇ ဝ။
ၽၢႆမၢၼ်ႈတူင်ႈၼႆႉပဵၼ်ၶူင်းၵၢၼ်ႁူမ်ႈပုၼ်ႈ ၶွမ်ႊပၼီႊ Hydrochina Corporation ၶွင်လူင်ပွင် ၸိုင်ႈၶႄႇလႄႈ ၶွမ်ႊပၼီႊ International Group of Entrepreneurs (IGE) ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈ
ယိုတ်းဢႃႇၼႃႇ ၸိုင်ႈမိူင်း ပဵၼ်ၸဝ်ႈၶွင်၊ ပႃႈတႂ်ႈၶေႃႈတူၵ်း လႆႈၸႂ်ၵၼ်ဢၼ်ပႃး ၵၢၼ်ၵေႃႇသၢင်ႈ
ၽၢႆၼွင်ၾႃ ႁႅင်းၾႆးၾႃႉ 1,200 မႄႊၵႃႊဝတ်ႊ ၼိူဝ်မႄႈ ၼမ်ႉၶူင်း။ ၽၢႆတင်းသွင်ဢၼ် ပဵၼ်ၶူင်းၵၢၼ်
သၢင်ႈ၊ ၸႂ်ႉ၊ သူင်ႇ Build Operate Transfer (BOT) (ၶူင်းၵၢၼ် ၸိူင်ႉၼႆ ဢမ်ႇၸႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵုမ်းၵမ် ပဵၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊၵုမ်းၵမ်) သေ တေ ဢဝ်ႁႅင်းၾႆးၾႃႉ တီႈဢေႇ သုတ်း 50% သူင်ႇၸူးမိူင်းၶႄႇ။
သွင်ၾၢႆႇလူင်းလၢႆးမိုဝ်းၶေႃႈလႆႈၸႂ် MoU ၵၼ်ၼႂ်းလိူၼ်ၻီႊသိမ်ႊပိူဝ်ႊ 2009 ၽွင်းၼၼ်ႉ ၵႅမ်ၸွမ်ၸိုင်ႈ ၶျိၸိင်ႊပိင်ႊ မိူင်းၶႄႇ မိူဝ်းလႄႇယဵမ်ႈၼႄႇပျီႇတေႃႇ တီႈမိူင်းမၢၼ်ႈ သေ လူင်းလၢႆးမိုဝ်းၶေႃႈႁူမ်ႈမၢႆ MoA ၶေႃႈတူၵ်းလူင်းလႆႈၸႂ်ၵၼ် ၼႂ်းလိူၼ်မေႊ 2014 ၽွင်းပၢၼ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈတဵင်းသဵင်ႇ။ ၽွင်းၵူၼ်းမိူင်း
ႁူမ်ႈၵၼ်သၢၼ်ၶတ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်း ၼင်ႇႁိုဝ် ၶူင်းၵၢၼ်သၢင်ႈၽၢႆတေဢမ်ႇၸၢင်ႈသိုပ်ႇႁဵတ်းၵႂႃႇတၢင်းၼႃႈ၊ သိုၵ်းဝ လၵ်ႉလွမ်ပၼ်ႁႂ်ႈ ႁဵတ်း သၢင်ႈၽၢႆမၢၼ်ႈတူင်ႈ ဢၼ်မီးၼႂ်းၼႃႈလိၼ်ၶဝ်ၵုမ်းၵမ်။ ၶႅပ်းႁၢင်ႈလၢဝ်ပွမ်
(ၵျူဝ်ႇတု) ၼႄ ၵၢၼ်ႁၢင်ႈ ႁႅၼ်းၵေႃႇသၢင်ႈၽၢႆတင်းသွင်ၾၢႆႇ ၼိူဝ်ၼမ်ႉမႃး။
ၵၢၼ်ထတ်းသၢင်ႈလွင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉတၢင်းၾိင်ႈတိုၼ်းသၽႃဝ လႄႈတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း (ESIAs) ၶွမ်ႊပၼီႊ Snowy Mountains Engineering Corporation (SMEC) ဢၼ်ပၵ်းတီႈမိူင်း ဢွတ်ႊသ်တြေးယႃႊ
(ဝၢႆးမႃးၶိုၼ်း ပဵၼ်ၸုမ်း Surban Jurong Group ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မိူင်းသိင်ႊၵႃႊပူဝ်ႊပဵၼ်ၸဝ်ႈၶွင်ၼႂ်းပီ 2016) ၶဝ် လူင်းႁဵတ်း တၢမ်ၼင်ႇၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်း ၶွမ်ႊပၼီႊ ငိုၼ်းၵွင်တိုၼ်း ၵူႈၸိုင်ႈမိူင်း International Finance Corporation (IFC) မိူဝ်ႈပီ 2017။ ၽိုၼ်ႁၢႆးငၢၼ်းၼၼ်ႉတိုၼ်းဢမ်ႇဢဝ်
တၢင်ႇၼႄတီႈႁွင်ႈၵၢၼ်လူင် ၽၢႆႇပႂ်ႉပႃးမႅတ်ႇပႅင်း ၶူဝ်းတိုၼ်းသၽႃဝ မိူင်းမၢၼ်ႈသင်။ မိူဝ်ႈလဵဝ် SMEC ၼႆႉပဵၼ်ၾၢႆႇၵပ်းသၢၼ်ၶူင်းၵၢၼ်တင်းသွင်ဢၼ်ယဝ်ႉ။
လွင်ႈသိုၵ်းဝ မီးၵၢင်ၸႂ်ႁႃတိုဝ်ႉတၢင်းႁဵတ်းၽွၼ်းလီပၼ်ၶႄႇ ႁႂ်ႈၽၢႆမၢၼ်ႈတူင်ႈပေႃးၸၢင်ႈ ၶိုင်ႁဵတ်းသၢင်ႈ ၵႂႃႇၼႆႉ မၼ်းမိူၼ်တင်းႁဵတ်းႁႂ်ႈၽၢႆၼွင်ၾႃ ၸၢင်ႈၶိုင်ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇလႆႈဝႆးထႅင်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ၊ ၵွပ်ႈဝႃႈမိူဝ်ႈ လဵဝ် မၼ်းၵုမ်းၵမ်ဢွင်ႈတီႈ ၶူင်းၵၢၼ်ၽၢႆၼမ်ႉၶူင်း တင်းသွင်ၾင်ႇ။
မိူဝ်ႈၼႂ်းဝူင်ႈထူၼ်ႈသွင် လိူၼ်ဢေႃးၵၢတ်ႊ 2024 ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၶဝ်လႆႈႁၼ် ၵူၼ်းၵႃႉၸၢဝ်း ၶႄႇ 12 ၵေႃႉ မႃးလႄႇယဵမ်ႈတူၺ်းဢွင်ႈတီႈတေသၢင်ႈၽၢႆၼွင်ၾႃ။ ၶဝ်ၶီႇၵႃး SUV သေၶၢမ်ႈတီႈတႃႈၵွင်း ဢႅၵ်း လုၵ်ႉတၢင်းဢွၵ်ႇၶူင်းၶၢမ်ႈမႃး၊ သိုၵ်းဝ UWSA ၶဝ်ဢဝ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈပၼ်တေႃႇပေႃးထိုင်ၵႂႃႇတၢင်းႁွင်ႇ တၢင်ႉ ယၢၼ်း ၼႂ်းဢွင်ႈတီႈတေသၢင်ႈၽၢႆ။
ၽၢႆၼွင်ၾႃၼႆႉ ပဵၼ်ၽၢႆဢၼ်ယႂ်ႇလူင်ဢၼ်ၼိုင်ႈၼႂ်းသၢမ် ၼႂ်းၽႅၼ်ၵၢၼ်ၶွမ်ႊပၼီႊၶႄႇဢၼ်မီးၶူင်း ၵၢၼ်တေသၢင်ႈၽၢႆ ၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉၶူင်းၼႂ်းမိူင်းတႆး။ ၽၢႆႇယႂ်ႇလူင်ထႅင်ႈသွင်ဢၼ်ၼၼ်ႉပဵၼ် ၽၢႆၵုၼ်လူင် ႁႅင်းၾႆးၾႃႉ 1,400 မႄႊၵႃႊ ဝတ်ႊ ၼႂ်းမိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇလႄႈ ၽၢႆမိူင်းတူၼ် ႁႅင်းၾႆးၾႃႉ 7,000 မႄႊၵႃႊ ဝတ်ႊ ၼႂ်းမိူင်းတႆး ပွတ်းၸၢၼ်း။
ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ၊ ၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း၊ ပႃႇတီႇၵၢၼ်မိူင်းလႄႈ ၸုမ်းမႅၵ်ႇၵွင်ႈၵၢင်ႇ ဢၼ်ယူႇၸွမ်း
သၢပ်ႇမႄႈၼမ်ႉၶူင်း ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈ လႆႈႁူမ်ႈၵၼ်ဢွၵ်ႇသဵင် သၢၼ်ၶတ်း ၵၢၼ်သၢင်ႈၽၢႆ ၼိူဝ်မႄႈ ၼမ်ႉၶူင်းမႃး ပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်၊ ၵွပ်ႈဝႃႈ ၶူင်းၵၢၼ်ၽၢႆၼမ်ႉၶူင်းၼႆႉ တေတုမ်ႉတိူဝ်ႉ တူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း လႄႈ
ၾိင်ႈတိုၼ်းသၽႃဝ ၸိူဝ်းပိုင်ႈဢိင်မၼ်း သမ်ႉပေႃးဢမ်ႇၸၢင်ႈၼပ်ႉသၢင်ႈ လႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၽေးလူင်ဢၼ်လီမႆႈၸႂ်ၵူဝ် လွင်ႈၽၢႆၼွင်ၾႃၼၼ်ႉ ပႃးၸွမ်းၽေးၶဵၼ်ဢိၼ်ႇသၼ်ႇ (ၽႅၼ်ႇလိၼ်ဝႆ) ဢၼ် ၼမ်ႉၼၵ်းဢၢင်ႇၵဵပ်းၼမ်ႉမၼ်းၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်ၼဵၼ်မၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈဝႃႈၼႂ်းမိူင်းတႆး
ပွတ်းႁွင်ႇ ၼႆႉ ယူႇဝႆႉၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈသဵၼ်ႈသၢႆဢိင်ႇသၼ်ႇသေ ၽၢႆၼႆႉသမ်ႉယူႇႁိမ်းၸမ်သဵၼ်ႈမၼ်းၼႃႇ။
လွင်ႈတၢင်း ပိူင်လူင်ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶႄႇ ၵိုတ်းယင်ႉပႅတ်ႈၽႅၼ်ၵၢၼ်သၢင်ႈ 13 လုၵ်ႈၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉၶူင်း (ၶႄႇႁွင်ႉမႄႈၼမ်ႉၼူႉ) ၼႂ်းမိူင်းၶႄႇၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉလွင်ႈသၢႆငၢႆၽေးၶဵၼ်ဢိင်ႇသၼ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ ၵွပ်ႈဝႃႈ သၢႆမႄႈၼမ်ႉၶူင်းၼႆႉ လႆလတ်းလူင်းၸွမ်းသဵၼ်ႈသၢႆဢိင်ႇသၼ်ႇ။
လွင်ႈဢၼ်လီမႆႈၸႂ်ၽေးၶဵၼ်ထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈတႄႉ ပဵၼ်ၽေးၼမ်ႉထူမ်ႈ ဢၼ်ၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈၸမ်ပဵၼ် လႄႈလူဝ်ႇလႆႈၶင်ႇ/ပွႆႇၼမ်ႉတီႈၽၢႆသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်ၽေးၶဵၼ်တွၼ်ႈတၢင်းတႂ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈၽေး ၶဵၼ်ၼမ်ႉၵိုင်ႉၵၢင်ႉထူမ်ႈ/ၼွင်းႁႅင်းၼႂ်းမိူင်းတႆး ၼႂ်းပီၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈလီၾၢင်ႉ မႆႈၸႂ်ယူႇ။
ၶႄႇထုၵ်ႇလီထွမ်ႇ သဵင်ဢူၵ်းၸႂ် ၵူၼ်းမိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၸိူဝ်းႁူမ်ႈၵၼ်သၢၼ်ၶတ်းၵၢၼ်တေသၢင်ႈ ၽၢႆၼိူဝ် မႄႈၼမ်ႉၶူင်း ၼႆႉသေၵိုတ်းပႅတ်ႈၽႅၼ်ၵၢၼ် ဢၼ်တေယႃႉမႄႈၼမ်ႉ သဵၼ်ႈလိူတ်ႈလူင် ၵူၼ်းမိူင်းႁူမ်ႈ
တုမ်မၢၼ်ႈပွတ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
မိူင်းၶႄႇထုၵ်ႇလီထွမ်သဵင်ၵူၼ်းမိူင်း ၸိူဝ်းႁူမ်ႈၵၼ်သၢၼ်ၶတ်းၼႆႉသေ ၵိုတ်းပႅတ်ႈ ၽႅၼ်ၵၢၼ် ၶူင်းၵၢၼ် သၢင်ႈၽၢႆၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉၶူင်းၼႆႉ။
မိူင်းသိင်ႊၵႃႊပူဝ်ႊ ၵေႃႈထုၵ်ႇလီၵိုတ်းပႅတ်ႈလွင်ႈၶဝ်ႈႁူမ်ႈၸွမ်း ၸုမ်း Surban Jurong Group ဢၼ်ပဵၼ် ၵိင်ႇၽႄ ၶွမ်ႊပၼီႊ Snowy Mountain Engineering Corporation (SMEC) ဢၼ်ႁူမ်ႈ ႁဵတ်းသၢင်ႈ
ၶူင်းၵၢၼ် ၽၢႆၼွင်ၾႃလႄႈ မၢၼ်ႈတူင်ႈ တင်းသွင်ဢၼ်ၼႆႉ။
ၶၵ်ႉၵၢၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႈ တၢမ်ၶၢဝ်းယၢမ်း ၽၢႆၼွင်ၾႃလႄႈၽၢႆမၢၼ်ႈတူင်ႈ
20/12/2009
ၶွမ်ႊပၼီႊ Hydrochina လႄႈ ႁွင်ႈၵၢၼ်ၾၢႆႇ ၾႆးၾႃႉမၢၼ်ႈ 1 (MOEP) လူင်းလၢႆးမိုဝ်းၶေႃႈ လႆႈၸႂ် MoU တႃႇသၢင်ႈၽၢႆၼွင်ၾႃလႄႈ ၽၢႆ မၢၼ်ႈတူင်ႈ
ၵႅမ်ၸွမ်ၸိုင်ႈ ၶျိၸိၼ်ႊပိင်ႊ ႁပ်ႉႁူႉ ႁၼ်ၸွမ်း ၽွင်းလႄႇယဵမ်ႈၼေႇပျီႇတေႃႇ။
22/5/2014
Hydrochina လႄႈ ၾၢႆႇႁႅင်းၾႆးၾႃႉမၢၼ်ႈ MOEP လူင်းလၢႆးမိုဝ်းၶေႃႈႁူမ်ႈမၢႆ တူၵ်းလူင်းလႆႈၸႂ် MoA ၵၼ် တႃႇၽၢႆၼွင်ၾႃလႄႈ ၽၢႆမၢၼ်ႈတူင်ႈ။
2014
ၶႅပ်းႁၢင်ႈလၢဝ်ပွမ် ၼႄၽၢင်ႁၢင်ႈၵၢၼ်ႁၢင်ႈႁႅၼ်း ဢွင်ႈတီႈသၢင်ႈ
ၽၢႆမၢၼ်ႈတူင်ႈ။
ၵျုၼ်ႊ 2016
SMEC လူင်းႁူပ်ႉထူပ်းၵူၼ်းမိူင်းလွင်ႈ ESIA ၽၢႆ ၼွင်ၾႃၼႂ်းၼႃႈတီႈဢၼ်သိုၵ်းဝ UWSA ၵုမ်း ၵမ်လႄႈ တီႈႁူဝ်ပၢင်ႇ၊ ၵုၼ်လူင်တင်းမိူင်းယေႃ သေ တႅမ်ႈၼႄဝႆႉၼႂ်းဝႅပ်ႊသၢႆႊၶဝ်ဝႃႈ ၵူၼ်း မိူင်းၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၵမ်ႉထႅမ် တႃႇသၢင်ႈၽၢႆ။
5/8/2016
ၵူၼ်းမိူင်းမွၵ်ႈ 250 ၵေႃႉၼႂ်း 9 ဢိူင်ႇ ၸႄႈဝဵင်း တၢင်ႉယၢၼ်း ပႃးၸဵမ်
တႅၼ်းၽွင်းပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် (SNLD) တၢင်ႉယၢၼ်းႁူမ်ႈသၢၼ်ၶတ်း ၽၢႆၼွင်ၾႃ။
21/8/2016
ၵူၼ်းမိူင်းၸၼ်ႉၽူႈၼမ်းမွၵ်ႈ 60 ၵေႃႉ ႁူဝ်ပၢင်ႇ၊ ၵုၼ်လူင်၊ တၢင်ႉယၢၼ်း၊
လႃႈသဵဝ်ႈလႄႈသႅၼ်ဝီ ပႃးၸဵမ် တႅၼ်းၽွင်းပႃႇတီႇႁူဝ်သိူဝ် ႁူမ်ႈသၢၼ်ၶတ်း ၽၢႆၼွင်ၾႃ။
23/8/2016
ၸုမ်းတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်းတႆး ၸတ်းပၢင်သပ်းၸႅင်ႈၶၢဝ်ႇ တီႈမိူင်းၵွၵ်ႇ လၢတ်ႈၼႄ
လွင်ႈမႆႈၸႂ်ၵူၼ်း မိူင်း ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ လွင်ႈၽၢႆၼွင်ၾႃလႄႈ ၽိုၼ် ႁၢႆးငၢၼ်း ESIA ၶွင် SMEC။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ဝႅပ်ႊသၢႆႊ (naopha.com) ဢၼ်တိုၵ်းသူၼ်းပၼ်ႁႅင်းသၢင်ႈၽၢႆၵေႃႈ ဢဝ်လူင်းပႅတ်ႈ။
2021-2024
ၵၢၼ်ႁၢင်ႈႁႅၼ်း ပိုၼ်ႉၵေႃႇသၢင်ႈ ၽၢႆ မၢၼ်ႈတူင်ႈ သိုပ်ႇႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇၼိူဝ်မႄႈၼမ်ႉမႃး။